کد مطلب:20659 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:8

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

عمل صالح را به طور كامل توضيح داده بگوييد آيا عمل صالح در هزارههاي گذشته يا قرون اخير، در يك يا چند تعريف قابل ارائه است؟

عمل صالح، آن چنان مفهوم وسيع و گستردهاي دارد كه تمام فعاليتهاي مثبت، مفيد و سازنده، در همة زمينههاي علمي، فرهنگي، اقتصادي، سياسي، نظامي و ... را شامل ميشود، اما از نظر عقل بنابر آن كه قائل به حسن و قبح ذاتي در افعال شويم و اين كه عقل در فهم آن استقلال دارد، عمل صالح در طول دوران زندگي بشر، يك معنا دارد و آن مطابقت آن با عدالت است، ولي اگر حسن و قبح افعال را امري اعتباري دانستيم كه البته اين سخن مردودي است، بستگي به اين دارد كه معتبر چه معياري، از حسن و قبح داشته باشد، ولي عمل صالحي مفيد است كه همراه با ايمان به خداوند متعال باشد. به اين نمونهها دقت بفرماييد: مَنْ عَمِلَ صَـَـلِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَيَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُو حَيَوَةً طَيِّبَةً;(نحل،97) هركس عمل صالح انجام دهد، در حالي كه مؤمن است، خواه مرد باشد يا زن، به او حيات پاكيزه ميبخشيم.; وَ الْعَصْر # إِنَّ الاْ سًِنسَـَنَ لَفِي خُسْر # إِلآالَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّـَـلِحَـَت;(عصر،1-3) قسم به عصر، كه انسانها در زيان هستند، مگر كساني كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند.

در اين جا اين سؤال پيش ميآيد كه چرا عمل صالح در قرآن، همراه با ايمان ذكر شده است; در حالي كه انجام آن، بدون ايمان نيز امكان دارد؟

پاسخ آن است كه: اگر انگيزة ايماني در كار نباشد، غالباً عمل آلوده ميشود، مگر در موارد بسيار استثنايي; امّا اگر ريشههاي درخت عمل صالح، از آب توحيد و ايمان به الله سيراب گردد، كمتر ممكن است، آفاتي همچون عجب، ريا، شهرتطلبي، خودبيني، تقلب، منت گذاري و غيره در آن راه يابد. به همين دليل، قرآن، عمل صالح را هنگامي كه همراه با ايمان باشد، عمل صالح ميداند; پس از نظر قرآن، عمل صالح و كامل، عملي است كه منجر به حيات طيبه و پاكيزه شود و اين ميسّر نميشود، مگر آن كه همراه باايمان باشد; البته در برخي روايات، عمل صالح، به مواسات و مساوات ـ با برادر ديني ـ تفسير شده است. كه اشاره به برخي موارد عمل صالح است، نه آن كه عمل صالح فقط مواسات و مساوات باشد. مكاتب مادّي، اگرچه در ظاهر، عمل صالح را به عمل مثبت و ارزنده تفسير ميكنند، ولي بيشك، از مقوله ايمان و نقش آن در استحكام و تداوم عمل صالح، بيخبرند.(ر. ك: تفسير نمونه، آية الله ناصر مكارم شيرازي، ج 27، ص 300 و ج 10، ص 391 - 393، نشر دارالكتب الاسلاميه.))